Günlük hayatımızda yaşadığımız mutluluk, üzüntü gibi duygular kadar korku da yaşanması normal olan bir duygudur. Korku tehlike yaratan bir durum karşısında devreye giren bir savunma mekanizmasıdır. Okul öncesi döneminde çocuklar kendilerini sözel olarak yeterli şekilde ifade edemediklerinden, genelde korktuklarını verdikleri davranışsal tepkilerden anlarız. Tepki olarak huzursuzlanmak, ağlamak, bağırmak gibi davranışlar sergileyebilirler.

Çocuklar için korku, gelişimin normal bir parçası olduğu kadar, büyümenin getirdiği olumlu ve sağlıklı bir süreçtir. Çocuklar korkular aracılığıyla çevreye uyum sağlamayı kendilerini zora sokan durumlarla baş etmeyi ve tehlikelerden kaçınmayı tecrübe ederek öğrenirler. Korku belirli ölçüde yaşandığında her ne kadar doğal ve sağlıklı bir süreç olsa da, sürekli ve yoğun bir şekilde yaşandığında gelişime zarar verebileceğini unutmamak gerekir. Bu sebeple korkuların nedenleri saptanmalı ve gereken önlemler alınmalıdır.

Korku öğrenilen bir mekanizma mıdır?

Korkunun ortaya çıkmasına birden fazla neden olabilir. En önemli neden korkunun öğrenilmesidir. Çocuklar çok iyi birer gözlemcidirler. Yakınında bulunan aile, arkadaşlar,öğretmenler, televizyon, tablet model almada önemli birer kaynaktır. Model almada en önemli kaynak ailedir. Bunların dışında seyredilen bir film anlatılan bir hikayenin etkisinde kalma da görülebilir. Çocukların çevresel faktörlerden etkilenmeleri doğdukları andan itibaren söz konusudur.Bu nedenle korku reaksiyonunu çok çabuk geliştirebilirler. Bu bazen üst üste gelen talihsiz tecrübelerle ,bazen herhangi bir hayvanı severken hayvanın sesiyle bile ortaya çıkabilir. Örneğin gece uykusunda korkup yanınıza gelen çocuğunuzun karşısında korku ve kaygılı bir duruş onu etkileyecektir. Bu noktada çocuğunuzun yaşadığı sizin duygularınızı taklit etmek olabilir ya da gerçekten çocuğunuz bir fobi geliştirmiş olabilir.Bu nedenle önce çocuğunuza yaşına uygun olarak gerekli güveni vermelisiniz. Korkunun kaynağı ile ilgili olarak gerekli bilgiyi edinmesini sağlamalısınız.

Peki çocuklar nelerden korkarlar?

Çocuğun gelişimi devam ettikçe korktuğu durum nesneler de bulunduğu yaşa göre değişir.Önemli olan korkunun süresi ve yaş dönemine uygunluğudur. Doğumdan sonraki ilk bir yılda bebekler yüksek ve ani seslere duyarlıdır. Anne babadan ayrılma, yabancı kişiler farklı ortamlar birer korku kaynağıdır. Çocukların en çok korktukları yaş dönemi 2-6 yaş arasıdır. Bu yaşlarda garip hayvanlar doktor korkusu,tuvaletten korku,palyoçalardan korkma vs görülmektedir. Altı yaşından sonra daha gerçekçi korkular görülmektedir. Örneğin;hırsız korkusu,okul korkuları,performans korkuları vb. Artık hayali korkuların azalması beklenir.

Çocukluk çağında sık görülenler ve dikkat edilmesi gerekenler

Anne babanın yanında yatma alışkanlığı olan çocuklarda yalnız yatma korkusu görülebilir. Ancak bu durum kimi zaman alışkanlığın dışında olduğu anlaşılmaktadır. Böyle durumlarda aileler çocuğa rahatlatıcı sorular sorarak korkusunun günlük hayatıyla ilgili olup olmadığını öğrenmeleri yararlı olacaktır. Yatma zamanı için bir program çocuğun yatağa ve uykuya hazırlanması için iyi bir ortam hazırlayacaktır. Yatmadan önce çocuğun sakin olması sağlanmalı ve uyuyana kadar yanında durulmalı,uyumadan önce yanından ayrılmak için acele edilmemeli.Karanlık korkusu olan çocuklar kendilerini karanlıkta yalnız hissederler. Çocuk ışıklı ortamda onu rahatsız eden hayal dünyasının kaybolacağını düşünür. Karanlık korkusunu yenmek için korkunun nedenini anlatmasına ya da resmetmesine izin verilmelidir. 3-6 yaş arasında çocuklar ölümle ilgili sorular sorabilir. Sorgulamaya başladığı bu dönemde, ölüm kavramı hakkında konuşmaya hazır olduğu anlamına gelir. Bunu yaparken herkesin bir gün öleceğini ancak şuanda sağlıklı olduğunu yaşama dair ümitlerimizin olması gerektiğini anlatmak gerekir.Annesi çocuktan ayrıldığında tereddüt ediyor, suçluluk hissediyor ya da ona endişesini hissettiriyorsa çocuk da ondan ayrıldığı için gerçekten de korkulacak bir şey olduğunu düşünecektir. Bu noktada annenin çocuğa ondan ayrılırken güven duygusunu hissettirmesi gerekir.

Korku ile baş etmede anne babalara öneriler

Çocuğunuzun genel gelişim özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak, hangi dönemde hangi korkunun baş göstereceğini bilmek, çocuğunuzu yönlendirmek adına önemlidir. En önemlisi çocuğunuzu nelerden korkacağını bilecek kadar tanımanız gerekir. Çocuğunuzun korkusunun o anki gelişim dönemine ait olup olmadığını öğrenin. Eğer çocuğunuzun korkusu dönemsel bir korku değil, herhangi bir olaydan sonra, bir olayın tetiklemesi ile ortaya çıkan bir korku ise korku yaratan durum nesne ya da kişinin ne olduğunun anlaşmaya çalışılması korkunun ortadan kaldırılması adına önemlidir.

Temel prensip çocuğun korkusunu anlamasına ve yüzleşmesine yardımcı olmaktır. Yaşı kaç olursa olsun korkusuna saygı duymalıyız. Çocuğun yaşadığı duyguyu anlaması önemlidir. "Ne var canım korkacak?" demek yerine onu sakinleştirmek güvende olduğunu hissettirmek önemlidir. Onu sakinleştirmek korkusuyla baş etmede çok yardımcı olacaktır. Bazen çocuklar korkularını ifade etmekte güçlük yaşarlar bu noktada resim çizdirmek veya kuklalar,oyun evleri işe yarayacaktır.

Bir başka baş etme yöntemi olarak masalları ve hikayeleri seçebilirsiniz. Zor durumda kalan masal kahramanlarının bu durumdan nasıl kurtulduğunu görmek çocuğunuza yol gösterici olacaktır. Size çocuk kitaplarının yanında kendi oluşturduğunuz masalınız da yardımcı olacaktır.

Korkulan nesnelerin mizahı yönleri bulunup onlarla dalga geçmesi sağlanabilir. Örneğin, korktuğu hayali canavarın resmini çizdirip süsleyerek komik bir hale sokulması gibi.

Gevşeme teknikleri öğretilip korkuyu hissettiği an rahatlaması sağlanabilir.

Eğer çocuğunuz bir çok yöntemi ve önerileri denemenize rağmen korkusuyla baş etmekte hale güçlük yaşıyorsa bu durum profesyonel bir müdahaleye ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Bu konu ile ilgili bir uzmana başvurabilir ve ondan yardım alabilirsiniz.

YAPA Çekmeköy Anaokulu Rehberlik Birimi